توضیحات

ترجمه تحفه الحکیم اثرعلامه شیخ محمدحسین اصفهانی نجفی،مشهور به «کمپا‌نی» قواعد حکمت اسلامی و مسائل حکمت متعالیه را به نظم کشیده است.

در این اثر که از سوی غلامرضا‌ رحمانی ترجمه شده است، یک مقدمه، یازده فصل و یک مؤخره به چشم می‌خورد، به طوری که هر یک از فصل‌های آن به بخش‌ها و هر بخش در عنوان‌های فرعی به ترجمه ابیاتی از اشعار علامه محمدحسین کمپانی می‌پردازد.

فصل نخست این اثر با عنوان «هستی و نیستی» در شانزده بخش تنظیم شده است که بداهت مفهوم وجود، اصالت وجود، اشتراک معنوی وجود، زیادت وجود بر ماهیت، تشکیک حقیقت هستی، وجود ذهنی، معقول اول و ثانی، بساطت هستی، استحاله ثبوت معدوم، دفع شبهه معدوم مطلق و مناطق صدق در قضایا از جمله آن است.

در فصل دوم با عنوان «جعل و اقسام آن» در دو بخش به بحث تقسیم جعل و متعلق جعل با پنج برهان پرداخته است و در فصل سوم که «وجود مستقل و رابط» نام دارد، تقسیم وجود بر اساس امکان ماهوی و تقسیم وجود بر اساس امکان فقری بررسی شده است.

«مواد و جهات ثلاث» عنوان فصل چهارم این اثر است که در چهار بخش انحصار مواد ثلاث، اعتباریت مواد ثلاث، تقسیم مواد ثلاث و مسائل امکان تنظیم شده و فصل پنجم نیز با عنوان «حدوث و قدم» به مسائلی همچون تقسیم حدوث و قدم، مرجّح حدوث عالم، سبق، لحوق و معیّت و ملاک سبق و لحوق می‌پردازد.

معانی قوّه و تقدّم قوّه بر فعل و فعل بر قوّه از بخش‌های فصل ششم کتاب با عنوان «قوّه و فعل» است، فصل هفتم که «ماهیت و لواحق آن» نام دارد به چیستی ماهیّت، اعتبارات ماهیّت، اجزای ماهیّت و تشخّص و تمیز پرداخته و فصل هشتم با عنوان «وحدت و کثرت» به مباحثی چون مفهوم و مصداق وحدت و کثرت، احکام وحدت و تعریف و تقسیم تقابل اختصاص دارد.

مسأله «علت و معلول» با مباحثی همچون تعریف و تقسیم علت، علت فاعلی، علت غایی، علت صوری، علت مادی، احکام مشترک علل، علل و قوای جسمانی و احکام مشترک بین علت و معلول در فصل نهم مطرح می‌شود.

فصل دهم «جوهر و عرض» نام دارد که به تبیین مقوله جوهر، مقولات عرضی، تبیین مقوله کم و کیف، تبیین مقوله ملک، مقوله‌های وضع و متی و تبیین مقوله اضافه می‌پردازد و فصل یازدهم با نام «واجب الوجود بالذّات»، ذات واجب الوجود، صفات واجب الوجود، قدرت واجب الوجود، علم واجب الوجود بالذات، اراده واجب الوجود و کلام واجب الوجود را مورد بررسی قرار می‌دهد.