توضیحات

المدرس الأفضل في ما يرمز و يشار إليه في المطول، اثر محمدعلى مدرس افغانى، شرح كتاب «المطول شرح تلخيص المفتاح» سعدالدين تفتازانى (متوفى 792ق) است. كتاب، در هفت جلد و به زبان عربى تأليف شده است. شارح از علماى بزرگ در ادبيات عرب بوده كه آثار علمى او هنوز هم مورد استفاده طلاب و دانشجويان قرار دارد و از جايگاه خاصى برخوردار مى‌باشد. نویسنده به خاطر اهميت كتاب «مطول» و مراجعه فراوان طلاب، مدت‌ها به فكر شرح بر اين كتاب بوده، تا اينكه موفق به نگارش اين اثر مى‌شود.[۱] شارح، با قرار دادن عبارات «مطول» داخل پرانتز، عبارات متن را از شرح جدا كرده است. وى به احاديث معصومين، به‌ويژه كلام اميرالمؤمنين على(ع) توجه ويژه داشته است و بسيارى از مثال‌ها را از احاديث على(ع) انتخاب كرده و گاه كه مثالى نيافته، تذكر داده است كه: «در كلام اميرالمؤمنين(ع)، مثالى براى آن نيافتم».[۲]وى همچنين به شواهد شعرى فراوانى در كتاب اشاره كرده است. كتاب حاضر، فاقد عنوان‌بندى است و تنها تعدادى عناوين كلى در آن ذكر شده است كه پيدا كردن آن هم به جهت نداشتن فهرست با دشوارى روبه‌روست. عدم عنوان‌بندى مطالب، سبب شده كه شارح در مواردى كه مطلبى را پيش از آن توضيح داده، تنها به جزء كتاب اشاره كند و مطلب پيشين را با ذكر عبارت آن مورد اشاره قرار دهد.[۳] مدرس اگر عبارتى را از مؤلف يا كتابى نقل كرده است، پایان آن عبارت را با لفظ «انتهى» مشخص كرده است. وى هر جا كه صلاح ديده است به صرف واژگان، توضيح معانى لغات با استفاده از كتاب لغت و ذكر نام آنها، پرداخته است و حتى در برخى موارد مانند بخش مقدمه‌ى كتاب، از آيات و روايات براى تاييد مطالب «مطول» استفاده نموده است. وى در اين اثر از شروح و كتب مختلفى استفاده نموده كه در مواقع لزوم، به نام آنها اشاره كرده است.